Temel Linux Terminal Komutları
Merhaba! Linux kullanmaya yeni mi başladınız? Linux terminaline yeni mi başlıyorsunuz? Bu makalede, GNU/Linux işletim sistemi üzerinde en sık kullanılan terminal komutlarını inceleyeceğiz.
Terminal, başta gibi karmaşık görünse de, temel komutları öğrendikçe aslında ne kadar güçlü ve basit bir araç olduğunu farkedeceksiniz.
Terminal Nedir?
Terminal, komutları doğrudan işletim sistemine iletebildiğiniz bir arayüzdür. Terminal üzerinden dosya işlemleri yapabilir, program çalıştırabilir ve sisteminizi yönetebilirsiniz. Haydi makalemizdeki komutları incelemeye başlayalım;
'ls' Komutu
'ls' komutu "list files" ifadesinin kısaltmasıdır. Bu komut bulunduğunuz dizindeki dosya ve klasörlerin listelenmesini sağlar.
$ ls
Belgeler Masaüstü Müzikler Resimler Videolar
'ls -a' Komutu
'ls -a' komutu "list files all" ifadesinin kısaltmasıdır. 'ls' komutundan farklı olarak bir dizindeki tüm dosya ve dizinleri listeler. Buna gizli dosyalar da dahildir.
$ ls -a
.config .gitignore .zshrc Belgeler Masaüstü Müzikler Resimler Videolar
'pwd' Komutu
'pwd' komutu "print working directory" ifadesinin kısaltmasıdır. Bu komutu kullanarak, terminalde o an hangi dizinde (directory) olduğunuzu öğrenebilirsiniz.
$ pwd
/home/ufuk
'cd' Komutu
'cd' komutu "change directory" ifadesinin kısaltmasıdır. Bu komut dizinler arasında geçiş yapabilmenizi sağlar.
$ pwd
/home/ufuk
$ cd Belgeler
$ pwd
/home/ufuk/Belgeler
$ ls
OrnekDizin OrnekBelge.txt
'mkdir' Komutu
'mkdir' komutu "make directory" ifadesinin kısaltmasıdır. Bu komut yeni bir dizin oluşturmak için kullanılır. Örneğin, 'DenemeDizin' adında bir dizin oluşturalım; **
$ cd Belgeler
$ ls
OrnekDizin OrnekBelge.txt
$ mkdir DenemeDizin
$ ls
DenemeDizin OrnekDizin OrnekBelge.txt
'rmdir' Komutu
'rmdir' komutu "remove directory" ifadesinin kısaltmasıdır. Bu komut boş dizinleri silmek için kullanılır. Bu komut yalnızca içi boş olan dizinleri siler; eğer dizin içerisinde herhangi bir dosya veya alt dizin varsa, 'rmdir' komutu başarısız olur ve dizini silemez.
$ cd Belgeler
$ ls
DenemeDizin OrnekDizin OrnekBelge.txt
$ rmdir DenemeDizin
$ ls
OrnekDizin OrnekBelge.txt
'rm' Komutu
'rm' komutu "remove" ifadesinin kısaltmasıdır. Bu komut dosyaları silmek için kullanılır. Örneğin, 'Belgeler' klasörümüzün içerisindeki 'OrnekBelge.txt' dosyasını silmeyi deneyelim;
$ cd Belgeler
$ ls
OrnekDizin OrnekBelge.txt
$ rm OrnekBelge.txt
$ ls
OrnekDizin
'touch' Komutu
Bu komut genellikle boş bir dosya oluşturmak veya mevcut bir dosyanın zaman damgalarını güncellemek için kullanılır. Dosya zaten mevcutsa, touch komutu dosyanın değiştirilme ve erişilme zamanını günceller, ancak içeriğini değiştirmez. Bir dizinde boş bir dosya oluşturmak için touch komutunu kullanabilirsiniz;
$ cd Belgeler
$ ls
OrnekDizin
$ touch Ornek.txt
$ ls
OrnekDizin Ornek.txt
'mv' Komutu
'mv' komutu "move" ifadesinin kısaltmasıdır. Bu komut dosyaları taşıma veya yeniden adlandırma işlemleri için kullanılır.
$ cd Belgeler
$ ls
OrnekDizin Ornek.txt
$ mv Ornek.txt YeniOrnek.txt
$ ls
OrnekDizin YeniOrnek.txt
'cat' Komutu
'cat' komutu "concatenate" ifadesinin kısaltmasıdır. Bu komut genellikle dosya içeriklerini terminalde hızlıca görmek ya da birden fazla dosyayı birleştirip tek bir dosya haline getirmek için tercih edilir.
$ cd Belgeler
$ ls
OrnekDizin YeniOrnek.txt
$ cat YeniOrnek.txt
Merhaba, Dünya!
'echo' Komutu
Bu komut terminale metin, değişken veya komut çıktısı yazdırmak için kullanılır. Bu komut, özellikle betik yazarken (bash script) çıktıları kullanıcıya göstermek veya değişkenlerin değerlerini ekrana yazdırmak için oldukça kullanışlıdır. Birkaç örnek verelim;
$ echo "Merhaba, Dünya!"
Merhaba, Dünya!
$ echo "Bugünün tarihi: $(date)"
Bugünün tarihi: Sun Aug 25 12:34:56 UTC 2024
$ echo -e "Merhaba\nDünya!"
Merhaba
Dünya!
$ ad="Ufuk"
$ echo "Merhaba, $ad!"
Merhaba, Ufuk!
'whoami' Komutu
Bu komut hangi kullanıcı olarak oturum açtığınızı veya şu anda hangi kullanıcı hesabını kullandığınızı öğrenmenizi sağlar.
$ whoami
ufuk
'cal' Komutu
'cal' komutu "calendar" ifadesinin kısaltmasıdır. Bu komut takvim görüntülemek için kullanılır. Kullanıcıların takvim tarihlerini hızlıca görselleştirmelerine yardımcı olur.
$ cal 12 2024
December 2024
Su Mo Tu We Th Fr Sa
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30 31
'man' Komutu
'man' komutu "user manual" ifadesinin kısaltmasıdır. Bu komut terminaldeki komutlar için ayrıntılı yardım ve belgeleri görüntülemek için kullanılır. Bu komut, kullanıcıların bir komutun nasıl kullanılacağını, hangi seçeneklerin mevcut olduğunu ve komutun işlevlerini öğrenmelerini sağlar.
$ man ls
ls (1) - list directory contents
Sonuç
Bu makalede, Linux işletim sisteminde dosya ve dizinlerle etkili bir şekilde çalışabilmek için temel komutları ele aldık. Öğrendiğiniz bu komutlar, terminal üzerinden dosya yönetimi ve sistem bilgisi sağlama konularında size büyük bir kolaylık sunacaktır.
Bu temel komutları öğrenmek, Linux terminalinde daha verimli çalışmanıza ve sistem yönetiminde daha yetkin olmanıza yardımcı olacaktır. Komutların işleyişini ve uygulamalarını daha iyi anlamak, günlük bilgisayar kullanımınızı önemli ölçüde iyileştirebilir. Gelişmiş özellikler ve komut seçeneklerini keşfederek, Linux becerilerinizi daha da geliştirebilirsiniz.
Linux terminalini öğrenme yolculuğunuzda işinize yarayabilecek başka makaleler için yazılar sayfasına göz atabilirsiniz.